Το σχοινί σε ένα σκάφος, είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία. Από τα αρχαία χρόνια της Ναυτιλίας ήταν το μέσο, που χειριζόταν όλες της λειτουργείες ενός πλοιαρίου τότε. Σήμερα, το ναυτιλιακό σχοινί παραμένει ένα από το πιο σημαντικά εργαλεία χειρισμού και δη στα ιστιοπλοϊκά σκάφη. Όπως και τα σκάφη, έτσι και τα σχοινιά με το πέρασμα των χρόνων έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ τεχνολογικά. Τα πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά τους μπορούν να μπερδέψουν. Κάποιες από τις ερωτήσεις που δεχόμαστε λόγω της πολυπλοκότητας στα χαρακτηρισρικά των σχοινιών είναι:
- Ποιο είναι το πιο καλό σχοινί για το σκάφος μου.
- Θέλω ένα απλό σχοινί. Θέλω ένα τρίκλωνο σχοινί.
- Θέλω ένα δυνατό σχοινί για πανί
- Θέλω ένα σχοινί που επιπλέει.
Προσπαθώντας να κατανοήσουμε τα είδη των σχοινιών τα έχουμε χωρίσει στις παρακάτω κατηγορίες:
Σχοινιά πρόσδεσης σκάφους ή κάβοι ή Πριμάτσες ή Μουστάκια
Αφορούν σε σχοινιά που χρησιμοποιούνται για να δένουν το σκάφος σε προβλήτα, ντόκο ή και βράχο ακτής. Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η ελαστικότητα που παρέχουν, η οποία κυμαίνεται ανάλογα τον τύπο του σχοινιού από 10 έως 20%. Η ελαστικότητα αυτή, αποσβένει την δύναμη που ασκείται στις δέστρες προστατέυοντάς τις και επιτρέποντας την σωστή ταλάντωσή του σκάφους.
Επίσης, ένα βασικό χαρακτηριστικό του σχοινιού πρόσδεσης είναι η πλευστότητα. Όταν ένας κάβος επιπλέει, διευκολύνει την μεταφορά του μέσω του νερού, αφού δεν απορροφά πολύ νερό και συνεπώς δε βαραίνει τόσο ώστε να βουλιάξει. Η πριμάτσα που επιπλέει συστήνεται για χρήση σε μεγάλα - βαριά σκάφη άνω των 10μ, που χρειάζονται παχύ σχοινί και δεν διευκολύνει στη χρήση το να βουλιάζει. Επιπροσθέτως το σχοινί που επιπλέει μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για διάσωση ανθρώπου στη θάλασσα.
Σε αυτή την κατηγορία Σχοινών Πρόσδεσης, περιλαμβάνονται και τα αγκυρόσχοινα, τα οποία είναι σχοινιά με βάρος ή σχοινιά που δεν επιπλέουν. Χρησιμοποιούνται για μόνιμο αγκυροβόλιο (ρεμέντζα), αφού η βύθισή τους, αποτρέπει την επιπλοκή με τις προπέλες παραπλεόντων σκαφών. Επίσης, όπως λεέι και το όνομά τους, χρησιμοποιούνται και για σχοινί για άγκυρα. Στα μικρά σκάφη που δεν μπορούν να έχουν πολλά μέτρα αλυσίδας στην άγκυρά τους λόγω βάρους, χρησιμοποιούν και σχοινί.
Σχοινιά Ανύψωσης ή Μαντάρια
Τα μαντάρια είναι σχοινιά που ανεβάζουν τα πανιά «βιράρισμα», αλλά και τους ανθρώπους στο κατάρτι, για εργασίες ή επισκευές. Είναι το σχοινί που αρχίζει από την κορυφή του πανιού, περνά μέσα από το λαιμό του ιστού με ράουλο και κατεβαίνει προς το κάτω μέρος του ιστού. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η σχεδόν μηδαμινή ελαστικότητα που κυμαίνεται 1 έως 5%. Το βιράρισμα των πανιών απαιτεί την μικρότερη δυνατή τάνιση, αφού σε εκείνο τη σημείο το πανί πρέπει να μένει πάντα τεντωμένο. Η ελάχιστη ελαστικότητα προτιμάται σε αγωνιστικά σκάφη που ακόμα και τα χιλιοστά παίζουν ρόλο.
Σχοινιά ρύθμισης πανιού ή Σκότες
Η σκότα είναι το σχοινί που ρυθμίζει τη γωνία του πανιού σε σχέση με τον άνεμο. Είναι δεμένο στην άκρη του πανιού και είναι αυτό που κάνει το τριμάρισμα. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η αντοχή στην τριβή, αφού διαπερνά ράουλα πορτούζι, φρένα και βιντζιρέλο και οι μικρο επεμβάσεις είναι πολύ συχνές. Επίσης η σκότα έχει μικρή ελαστικότητα περίπου 5-7% για να απορροφά τις σπηλιάδες – ριπές του ανέμου.
Σχοινιά Γενικής Χρήσης
Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται σχοινιά τα οποία η κατασκευή τους και τα χαρακτηριστικά τους ποικίλουν. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διακοσμητικά, για διάφορες χρήσεις και η κατασκευή τους δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται και τα σχοινιά από λινάτσα ή από το φυτό Κάναβη. Η λινάτσα και η κάναβη, καθώς και όλα τα σχοινιά που κατασκευάζονται από ίνες φυτού, χρησιμοποιούνται σε ρετρό κατασκευές ή σε κλασσικά σκάφη συνήθως ξύλινα.
Χαρακτηριστικά Σχοινιών – Τα μικρά γράμματα
- Κλώνοι. Ονομάζονται οι περιστραμμένες ομάδες ινών που δημιουργούν έναν ενιαίο κλώνο
- Πλέξη. Πόσες φορές είναι πλεγμένοι οι κλώνοι που σχηματίζουν το σχοινί.
- Ψύχα ή πυρήνας. Είναι η καρδιά του σχοινιού. Αποτελείται από παράλληλες ίνες και μπορεί να περιβάλλεται από μια δεύτερη καρδιά από ίνες διαφορετικού υλικού για περισσότερη αντοχή και ακαμψία. Η ψύχα μπορεί να είναι και από Dyneema, ένα υλικό εξαιρετικό ισχυρό.
- Ελαστικότητα. Χαρακτηριστικό που είναι πολύ κρίσιμο για τη χρήση
- Όριο θραύσης. Είναι σημαντικό να το λαμβάνουμε πάντα υπόψη μας, αφού είναι ένα χαρακτηριστικό που θα μας βοηθήσει στην επιλογή σχοινιού.Το όριο θραύσης σχετίζεται και με τη διάμετρο - πάχος του σχοινιού αλλά και με το υλικό του.
Πως Συντηρούμε τα σχοινιά και επιμηκύνουμε το χρόνο ζωής τους
Τα σχοινιά είτε είναι κατασκευασμένα από ίνες Φυτού, είτε από συνθετικά υλικά, όπως πολυεστέρας, νάυλον, έχουν ανάγκη την συντήρηση και προστασία τους όπως ένα ρούχο.Αν και η καθαριότητα που μας απασχολεί σε μια μπλούζα φερειπείν, είναι σε πρώτη προτεραιότητα, αφού την βάζουμε στο πλυντήριο σχεδόν μετά από κάθε χρήση, τα σχοινιά έχουν άλλες προτεραιότητες.
- Τα προφυλάσσουμε από άσκοπη έκθεσή τους στον ήλιο. Όταν ένα σχοινί δε χρησιμοποιείται, καλό είναι να αποθηκεύεται σε προστατευμένο μέρος από νερό και ήλιο.
- Φροντίζουμε πάντα, αν βραχούν με θαλασσινό νερό, να τα ξεπλένουμε με καθαρό άφθονο νερό. Το νερό της θάλασσας, μόλις εξατμιστεί αφήνει κρυστάλους αλατιού, που θα κάνει το σχοινί δύσκαμπτο και θα επιτρέψει στον ήλιο μέσω της διάθλασης να διαβρώσει τις ίνες του.
- Τα ντουκιάρουμε σωστά, χωρίς να έχει βερίνες (στριψίματα) οι οποίες μόλις στεγνώσει, θα βλάψουν τις ίνες και την πλέξη του.
- Τα απλώνουμε για να στεγνώσουν και δεν τα τοποθετούμε βρεγμένα μέσα σε ταμπούκι.
- Μια φορά το χρόνο μια πλύση με σαπούνι και μαλλακτικό ρούχων σε μια λεκάνη, θα επαναφέρει την ελαστικότητα και το χρώμα τους.
